BiyolojiPsikoloji - Sosyoloji

Stres Saçları Beyazlatır Mı?

Stres Saçları Beyazlatır Mı?

Herkes, daha genç ve dinamik görünmenin yollarını arıyor. Özellikle günümüzde, sosyal medyanın hayatımızın bu kadar merkezinde olması ve güzellik algısının fazlaca vurgulanması ve şekillendirilmesi ile. Peki ama hep duyduğumuz “Stres saçlarımızı beyazlatır.” iddiası bir efsane mi yoksa gerçek mi ? Haydi inceleyelim!

Stres Dolu Bir Dünya

Stres, günlük hayatta hepimizin maruz kaldığı, şehirlerde hızlı akan yaşama yetişme telaşı ile çevremizi saran ve hayat kalitemizi düşüren bir tetikleyicidir. Bu tetikleyici, dozu ayarlandığında kişiye yaptığı işlerde motivasyon sağlayabileceği gibi dozu arttığında insanın yaşamını zor ve verimsiz bir hale getirebilir. O kadar ki, günümüzde tüm dünyanın yüzleştiği ve hayat şartlarımızı değiştiren “COVID-19 Pandemisi” hakkında yapılan araştırmaların stres ile bağlantısına bakıldığında bile stresin hayatımızı ne kadar etkilediğini gözlemleyebiliriz.

Bağışıklık Sistemimizin Düşmanı: Stres

Manchester Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre, kişinin vücudundaki stres ne kadar fazla ise antikor üretebilme hızı o kadar yavaş oluyor! Bu araştırma yapılırken bireyler iki gruba ayrıldı. İlk grupta daha düzenli ve keyifli bir yaşam süren, düzenli beslenen, uyku düzeni oturmuş bireyler mevcutken ikinci grupta stres seviyesi yüksek, uyku düzeni ve yemek rutinleri bulunamayan kişiler bulunuyordu. Daha düzenli bir yaşam süren ve stres seviyesi daha düşük olan grubun antikor seviyesinin %56’lara çıktığı tespit edilmiş (NTV,2021). Durum böyleyken, hayatın yoğunluğu içerisinde kendi üzerimize bir de stres yükünü vermek bizlerin hayat kalitesini ve verimini düşürürken sağlığımızı da olumsuz etkiliyor.

Stres

Hatta sağlığımıza olan etkileri yalnızca antikor üretme hızı ile kalmıyor, psikolojimizi daha ciddi boyutlarda etkiliyor.  Bu durumun farkında olsak da tamamen stressiz bir yaşamın mümkün olamayacağı bilinciyle, en azından stres seviyelerini elimizden geldiğince düşürme farkındalığına erişebiliriz. Bizlere bu yolculukta yardımcı olabilecek doğa yürüyüşleri, meditasyon, yoga, düşünceleri kağıda dökmek, sevdiklerimizle yapılan kahve sohbetleri ve bol bol gülümsemek akla gelebilir. Bu tarz stres seviyesini azaltmaya yardımcı olabilecek ve sabahları bizi daha zinde uyandırabilecek bir yöntem hakkında bilgi veren Ikigai: Sabahları Bizi Yataktan Kaldıran Sebep yazımıza da bu linkten ulaşabilirsiniz.

Masallara Konu Olan Saçlar

Çocukken masal dinlemeyi hepimiz çok severiz. Bu masallar bizlerin hayal dünyasını geliştirirken kişiliklerimize de ciddi yansımalarda bulunur. Bu yüzden çocuklara anlatılan masallarda karakter özelliklerine ve olay akışına dikkat edilmeli, karakteri oturmakta olan çocuklara yanlış izlenimler sunulmamalıdır. Rapunzel masalını hatırlarsınız. Kuleye hapsedilmiş bir prenses; uzun, bakımlı ve çok gür olan saçları…

Benzer şekilde Halk Hikâyelerimiz arasında hepimizin bildiği Keloğlan ve olmayan saçları ve kahramanlıkları ile bilinir. Prenses masallarında prenseslerin saçları hep çok bakımlı ve canlıdır. Belki de dış görünüşümüzde önemli yer tuttuğuna inandırılan saçlarımız yüzümüzün tamamlayıcısı olarak varsayıla gelmiştir. Elbette, kişinin bakım ve temizliğinin aynası olan saçlarımızın sağlığına önem vermeliyiz ancak önemli olanın, dış görünüşün en iyi tamamlayıcısının ve kişinin ışığını ortaya çıkaranın kişinin yüzündeki gülümseme olduğunu da hatırlatmadan devam etmek istemedim.

Saçların Beyazlamaya Başlaması

Konumuza dönersek, saçların beyazlayabilmesi yaş almakla ilişkilendirilebileceği gibi genetik ve yapısal faktörlerin de etkisi yadsınamaz. Yaş almanın saç beyazlaması ile ilişkisi bulunsa da bu durum değişkenlik gösterebilir. Cinsiyet farkı bile saçların beyazlama yaşını etkileyebilir. Örneğin; saçların beyaz telleri erkeklerde 30 yaş civarında gözlemlenmeye başlarken, kadınlarda 35 yaş civarında ortaya çıktığı anlaşılmış. Ne var ki, her zaman istisnalar olduğunu da hatırlayalım ve ekleyelim ki bazı insanlarda saçların ağarması durumu lise yıllarında başlayabileceği gibi, bazılarında 50 yaşını bile bulabiliyor!

Peki Saç Ağarması Nasıl Başlar ?

Saçların beyazlaması veya ağarması, kafatasımızda bulunan saç foliküllerinde başlar. Sağlıklı bir insanda, bu çukurlardan yaklaşık 100.000 adet bulunur ve bu foliküllerin dibinde saça rengini veren hücreler bir araya gelir. Renksiz proteinlerden olan keratisonidler (keratin diye bilinir) dökülen saçlar yerine yenilerini çıkarırlar ve saça güçlülüğünü verirler. Melaninler ise renkleri üreten pigmentleri bünyesinde taşır. Bu renk pigmentleri saça rengini verir. Dolayısıyla, Melaninini kaybeden saçlar ağarmaya başlar.

Melanin_ball_and_stick

Saç Ağarması İle Stresin İlişkisi Gerçekten Var Mı ?

Bu konuyla ilgili yapılan araştırmalar incelendiğinde, henüz ortak bir karara varılmadığı öğrenilebilir. Harvard Üniversitesi’nden Prof. David Fisher’ın açıklamalarına göre saç ağarması sürecinde pek çok değişken rol oynar ve sadece stres ile saç ağarması gibi bir kesinlikten bahsedemeyiz. Öte yandan, aksi durumu iddia eden hipotezler de literatürde mevcut. Almanya’daki Schleswig-Holstein Üniversitesi Hastanesi’nden dermatoloji profesörü Ralf Paus saç ağarma sürecini açıklarken stres hormonlarının hücredeki yıkıcı kararsız moleküllerin üretimini hızlandırarak ve bu durumun melanin üretimi ile ilişkisine değinerek beyazlatma sürecini hızlandırabileceğini söylüyor (Bilimfili,2015).

Marie Antoinette Sendromu

Kişinin saçlarının aniden beyazlaştığı daha doğrusu pigmentlerin azalarak griye yakın renk üretmesi durumuna geldiği durumu ifade eden bu sendrom, ismini 1700lerde yaşamış Fransız Kraliçesi Maria Antonia Josepha Johanna’dan alır. Fransız Devrimi esnasında ölüme mahkûm edilen kraliçenin, bu haberi aldığı günün akşamında saçlarının beyazladığı iddia edilir. Bu durum ne kadar mümkündür, olayın gerçek boyutu bu mudur? Bu sorulara yanıt tam doğrulukla verilemez olsa da sendroma ismi işte böyle verilmiştir.

maria antoinette

İlginç bir deney: Fareler de mi stresli?

Fare deneyleri etik açıdan problemli bir konu olmakla beraber ne yazık ki günümüzde hala bu gibi deneyler olduğunu görüyoruz. Bu deneylerin birinde farelerin strese maruz bırakıldıklarında kıllarının ciddi oranda beyazladığı ortaya konuldu. Konuyla ilgili detaylı bilgiyi dilerseniz videodan inceleyebilirsiniz.

Reklam

Sonuç olarak, bilim dünyasından bu soruya henüz net bir yanıt çıkmamıştır. Stresin, saçların ağarmasını hızlandırması hipotezi, açıklamalar ile güçlenmekte ve her geçen gün bu konuyla ilgili deneyler yapılıp araştırmalar paylaşılmaktadır. Konuyla ilgili yeterli neden-sonuç bağlantısını kurup bir kesinliğe ulaşmamış olsak da yazımızda bahsedilen stresin ve kafatası pigmentlerinin ilişkisi araştırmalar ile açıklanmış haldedir. Dileyelim ki stresin hayatımızda bizleri yormadan, yalnızca bizleri motive ederek ve bizlere heyecan vererek bulunduğu günlerde saçlarımız da sağlıkla bize eşlik edebilsin.

Kaynakça ve İleri Okuma

Akçay,G. (2015). Stres Saçları Beyazlatır: Gerçek mi, Efsane mi?. Bilimfili.  https://bilimfili.com/gercek-mi-efsane-mi-stres-saclari-beyazlatir

Birinci,B. (2020). Marie Antoinette Sendromu. https://ekog.org/2020/05/02/marie-antoinette-sendromu/

NTV.(2020). Stres saçların beyazlamasına neden oluyor. https://www.ntv.com.tr/dunya/uzmanlar-arastirdi-stres-antikor-dusmani,OdLWnlMjHUibd6VCZ6YlLQ

YouTube. (2020). Bilim İnsanları, Stresin Saçları Neden Beyazlattığını Açıkladı. https://www.youtube.com/watch?v=2LtGOWOsTHA

Kaynak gösterilmeyen görseller, Canva Pro aracılığıyla telif hakkı ödenerek kullanılmaktadır.

Bize Destek Olmak İster Misiniz?

  • Dilerseniz Patreon hesabımız üzerinden bize aylık veya tek seferlik bağış yaparak destekte bulunabilirsiniz.

Bağış Yapmak İstiyorum!

Sima Türküner

Merhaba! Ben Sima Türküner. ODTÜ’de Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi öğrencisiyim. Araştırmayı, öğrenmeyi ve öğrendiklerimi paylaşmayı seviyorum. İlginç bulduğum konularla ilgili yazılarımı sizlerle de paylaşmak isterim.

İlgili Makaleler

Başa dön tuşu