“havadaki soy gaz elementlerini keşfi ve bu elementlerin periyodik tablodaki yerleri konusundaki kararlılığından dolayı”
Nobel Kimya Ödüllerinin dördüncüsü İskoç kimyager Sir William Ramsay’in oldu.
Gemi yapım tesislerinde çırak olarak çalışan Ramsay, Glasgow Üniversitesi’nde kimya okumak için üniversiteye kayıt yaptırdı. Mezuniyetinden bir süre sonra, doktorasını yapmak için Almanya’ya gitti. Kariyerinin ilerleyen günlerinde University College London – UCL (Londra Üniversitesi Akademisi) Kimya Bölümü’nün başına geçti ve kariyerinin en ünlü ve önemli çalışmalarına imza attı. Ramsay’in en önemli çalışmalarının ilk adımını da soy gazları keşfetmesi oluşturuyor.
Dünya ve evrende bulunan her şey elementlerden ve elementlerin birbirleriyle etkileşime girip oluşturdukları yeni moleküllerden oluşur. Bunun en güzel örneği yaşamın kaynağı olan sudur. Evrende bolca bulunan hidrojen gazı, soluduğumuz havanın en önemli parçası olan oksijen ile birleşir ve suyu oluşturur. Bir elementin başka yapılarla tepkimeye girme isteği aktiflik olarak adlandırılır.
Ramsay, yaptığı çalışmalar sonucunda atmosferimizde daha önce fark edilmemiş bir element olabileceği sonucuna vardı. Bu gaz, havada bulunan diğer gazlardan daha ağırdı ve herhangi bir aktifliği yoktu. Ramsay bu sonuçlarını, projelerinde ona yardımcı olan meslektaşı Lord Rayleigh ile paylaştıktan sonra bu gaza Yunancada etkin olmayan anlamına gelen “argon” adını verdi. Bu büyük başarısının sonrasında İngiliz kimyager Morris William Travers ile çalışmalarına devam etti. Çalışmalarının sonucunda üç yeni element daha keşfedildi: neon, kripton, ksenon. Bu elementler gaz halindeydi ve hiçbirinin neredeyse hiç aktifliği yoktu. Ramsay, bu soy gazları keşfettikten sonra elementlerin periyodik tablodaki yerlerini bulmak için de çalıştı. Periyodik tablo, elementlerin çekirdeklerinde bulunan proton sayılarına göre dizildikleri bir tabloydu ve şimdiye kadar keşfedilmiş, bilinen her elementin bu tabloda bir yeri vardı. Ramsay, bu bilgilerden yola çıkarak bulduğu bu dört yeni soy gazı tablonun en soluna ekledi. Onun bu yerleştirmesi günümüzde hâlâ geçerliliğini korumaktadır.
Soy (asal) gazları izole edip tanımlamasının yanında Ramsay, helyum gazının sadece Güneş’te değil, Dünya’da da bulunduğunu kanıtladı. Ramsay’in helyumu izole etmesiyle o zamana kadar sadece Güneş’ten gelen spektrumlarda gözlemlenebilen bu elementin gezegenimizde de olduğunu kanıtlamış oldu.
Bütün bu çalışmalarının sonunda Ramsay, 1902 yılında şövalye ilan edilip “Sir” ünvanını aldı. 1904 yılında Nobel Kimya Ödülü’nü kazandı ve tam 6 yıl sonra radonu izole eden ilk bilim insanı oldu. 1916 yılında vefat eden Sir Ramsay’in Westminster Abbey Kilisesi’nde bir anıtı bulunmaktadır.
Kaynakça ve İleri Okuma
The Nobel Prize in Chemistry 1904. (n.d.). NobelPrize.org. https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/1904/summary/
Wood, Margaret E. (2010). “A Tale of Two Knights”. Chemical Heritage Magazine. 28 (1).
Thorburn Burns, D. (2011). “Robert Rattray Tatlock (1837–1934), Public Analyst for Glasgow” (PDF). Journal of the Association of Public Analysts. 39: 38–43.
Bize Destek Olmak İster Misiniz?
- Dilerseniz Patreon hesabımız üzerinden bize aylık veya tek seferlik bağış yaparak destekte bulunabilirsiniz.
- Daha detaylı bilgi almak için “Bize Destek Olabilirsiniz!” sayfamızı inceleyebilirsiniz!
