Dünya Tarihine Adını Altın Harflerle Yazdırmış Denizci: Kaptan Cook
Eminim ki bu ifadelerin kullanıldığı birçok denizci görmüş duymuşsunuzdur. Barbaros’tan Oruç Reis’e ve hatta Karasakal gibi bir korsan bile bu şekilde anılmıştır. Ancak bu isimleri özel kılan şeyler genel olarak içine girdikleri savaşlar ve çatışmalardır. Bu noktada Kaptan Cook’u onlardan ayıran özelliği bu ününü savaşarak değil, keşfederek kazanmasıdır. Şimdi gelin sizlerle Cook’un ve onun gölgesinde kalan mürettebatının öyküsünü inceleyelim.
Keşif Öncesi
1700’lü yılların ikinci yarısında İngiltere, kolonileşme hareketinin İspanya ve Portekiz ile beraber en büyük temsilcisiydi. Kolonileşmede başarılı bir ülke olmanın en önemli şartlarından birisi de takdir edersiniz ki denizcilik konusundaki başarınızdır. Avrupa’daki bir ülke gidip de Avrupa’da bir ülkeye koloni kurmuyordu. Az gelişmiş ve gizemlerle dolu olan Amerika kıtasına veya Afrika’nın henüz kara yoluyla inilememiş güney kısımları bu trendin (kolonicilik) en etkin olduğu bölgelerdi.
Sorun şu ki, 19. Yüzyıla kadar denizcilik pek kolay bir uğraş değildi. Gemiye binip açıldığınız anda sizin kaderinizi hava koşulları belirliyordu. Uzun mesafelere gitmek oldukça riskli bir seçimdi. Buna rağmen, İngiltere gibi kazanma hırsı ile bilinen bir ülke, kendisinden bekleneni yapıp bu aktivitelere ağırlık vermeye devam etmeyi seçti. Bunun için de birçok önemli denizciyi keşifler için ve keşfedilen bölgeleri kontrol altına almak için maceralara yolladı. İşte bu önemli denizcilerden birisi de kısmen genç bir denizci olan James Cook’tu.
Kaptanımız, o dönemde İngiltere’nin hem coğrafi keşifler için hem de dünyayı “başka” yönleriyle tanımak için oluşturduğu kafilenin başındaydı. Bu keşif yolculuğu, her gemici için yorucu ve tehlikeli bir yolculuktu. Bir problem daha var ki, o dönemin denizciler için korkulu rüyası olan hastalıklar. Coğrafi keşiflerin hızlanmasıyla kaptanların ve mürettebatlarının ölüm sayısı da bir hayli arttı. Bu artışın nedeni hava koşullarından veya savaşlardan daha çok hastalıklardı. Denizciler arasında yaygın olarak görülen iskorbüt hastalığı da bunların başını çekmekteydi. O zamana kadar denizciler bu hastalığın nedenini anlamıyorlardı. İşte Cook’u tarihte önemli kılan ilk hamlesi bu hastalığın nedenini bulup engellemeyi başarmasıydı. Cook, iskorbütün C vitamini eksikliğinden kaynaklığını anlayan isimdi. Bununla da kalmayıp, hastalığı engellemek için gemisine çeşitli turunçgiller depolamıştı ve bilindiği kadarıyla Cook’un keşifleri sırasında mürettebatından kimse bu hastalığa kurban gitmemişti. Cook’u özel kılan birçok şey var aslında ama bunlar keşiflerini konuşurken ele alacağımız hususlar olacak. Hadi şimdi keşif kısmını ele alalım!
Kaptan Cook ve Keşifler Dönemi
İngiltere, tarih boyunca alternatif gerçekleri kullanmaktan kaçınmamış ülkelerdendir. Ne demek istediğimi açıkça duymak isteyen meraklı kişiler için şöyle açıklayayım. Bazı ülkeler çıkıp da “Sigara sizi öldürür.” demek yerine “Sigara; stresinizi azaltır, sizi rahatlatır.” demeyi tercih ederler. İşte İngiltere de bu ülkelerden biri olarak kabul edilebilir.
Onlar Cook’un gittiği yolculuğu bilim irfan amaçlı bir gezi olarak tanımlar. Derler ki, Cook ve mürettebatı aslında değişik bitkileri, hayvanları ve toprakları keşfetmeye gittiler. Gerçekten de amaçlardan birisiydi belki de. Zira mürettebatının gerçekten de önemli bir bölümünü bilim insanları oluşturuyordu. Tabi aynı zamanda mürettebatın kendisinden fazla onlarla giden askeri gemileri saymazsanız. Bu yolculukta gittikleri topraklarda da ciddi miktarda kan döküldüğü ve bu kanların Cook’un emriyle döküldüğü de biliniyor.
Melek mi Şeytan mı?
Yine de Cook’u eli kanlı bir cani gibi de düşünmemek gerekiyor zira Cook, keşiflere verdiği önemi inatla Antarktika’ya gitme çabasıyla kanıtlamıştır. Antarktika olayı tam bir başarı değildir ancak ilk seferi olan Tahiti seferi gerçekten büyük bir başarıdır. Buradan elinde birçok bitki ve hayvan türüyle dönüş yaparken İngiltere esrarengiz toprakları bir şekilde kendisinin yapmayı da başardı. Cook hem bilime hem ülkesine katkıda bulunurken belki doğa anayı üzecek hamlelerde de bulundu. Ancak düşünün ki Cook, denizciler için gerçekten de ufuk açacak bir isimdi. Yerli halkların gözünden nasıl biri olduğunu çıkarmak bir hayli güç olsa da denizcilere bir ışık olmuş ve İngiltere’ye bir hayli para ve toprak kazandırmıştır. Eh, her şeyin bir sonu vardır ve gelin görün ki Cook’un sonu da karma denilen inanışa bir hayli uygun bir son olmuştur zira kendisi yerlilerin korkulu rüyası olarak kendi keşfettiği Hawaii adasında bir yerli tarafından öldürülmüştür.
Unutulmayacak Bir İsim
Cook’un hikayesine dönüp bakınca onu sevmek veya nefret etmek herkesin kendi vicdanı ve anlayışına kalmıştır ancak şu yadsınamaz bir gerçektir ki Cook, tarihin yok sayabileceği bir isim değildir. Denizcilik tarihinde adı anılamayacak birisi de değildir. Kaptan Cook, en nihayetinde denizcilere belki yirmi belki otuz sene kazandırmış ve tarihin seyrini belki farkında olarak belki yanlışlıkla sonsuza kadar değiştirmiştir.
Kaynakça ve İleri Okuma
Biography.com Editors. (2021, March 31). James Cook. Biography.com. Retrieved December 1, 2021, from https://www.biography.com/explorer/james-cook.
Harari, Y. N., & Taneli, P. N. (2016). Homo Deus: Yarının Kısa Bir Tarihi. Kolektif Kitap.
History.com Editors. (2010, February 9). Captain Cook killed in Hawaii. History.com. Retrieved December 1, 2021, from https://www.history.com/this-day-in-history/captain-cook-killed-in-hawaii.
Villiers, A. J. (n.d.). James Cook. Encyclopædia Britannica. Retrieved December 1, 2021, from https://www.britannica.com/biography/James-Cook.
Kaynak gösterilmeyen görseller, Canva Pro aracılığıyla telif hakkı ödenerek kullanılmaktadır.
Bize Destek Olmak İster Misiniz?
- Dilerseniz Patreon hesabımız üzerinden bize aylık veya tek seferlik bağış yaparak destekte bulunabilirsiniz.
- Daha detaylı bilgi almak için “Bize Destek Olabilirsiniz!” sayfamızı inceleyebilirsiniz!
