Kalıpları Kıran Anlayış: Saçaklı Mantık
Tarih gösteriyor ki insanlık, varlığının en başından beri keskin çizgilerle birbirinden ayrılmaktadır. Neden ayrıldığı dönem dönem karşılaşılan sorunlara göre değişse de ayrılma her zaman vardır. Bu ayrılma bazen etnik kökenlere, ırklara, siyasi düşüncelere, dini inanışlara ve hatta fütursuzca tutulan takımlara dayanabilmektedir. Bu ayrılmaların hangi tarafına bakarsanız bakın kendisinin tamamıyla haklı olduğunu belirtir ve karşı tarafı kendisine zulmetmek isteyen kötü insanlar olarak tanımlar. İşte bu bakış açısının neden yanlış olduğunu bize açıklayan bir hayat rehberi “saçaklı mantık” da tam olarak bu bakış açısını çözmek için yaratılmıştır.
Kıtalar Misali Ayrışmalar
Bunun ne olduğunu açıklamadan önce hadi şu ayrışmaları biraz inceleyelim. Politik örneklerden tutun takım fanatizmine kadar türlü durumlara bizim keskin anlayışımıza rastlayabilirsiniz. Gelin bunun en basit örneği olan takım ayrışmasıyla başlayalım. Bunların ülkemizdeki en ünlü örneği Galatasaray-Fenerbahçe ayrışmasıdır. Hepinizin bu ikimi takımdan birisini tutan bir arkadaşı vardır değil mi? Gelin şimdi bu arkadaşınızın veya eğer siz bu fanatiklerden biriyseniz sizin öteki takıma tutumunuzu düşünün. Sıklıkla göreceğiniz şey düşman gibi benimsemedir ne yazık ki.
Galatasaraylılar Fenerbahçe’nin ve Fenerbahçeliler de Galatasaray’ın başarısını istemez ve hatta abartarak, onlar başarılı olacağına şu X takım başarılı olsun bile diyebilirler. Peki bu iki takımın birbirinden böylesine nefret etmek için bir nedeni var mıdır? Spor müsabakalarında rakip olmaları onları bu hale nasıl getiriyor? Cevap çok basit: İnsanlar bir takıma/gruba mensup olup karşı tarafı düşman bellemeyi seviyor çünkü bu şekilde bir yerlere ait olmuş oluyorlar.
Karşı Taraf Hep Mi Haksız?
Bu ayrışmaların elbette ki sağlıksızdır. Birbirlerini düşman bellemenin mantıksız olmasının yanı sıra bir de bu tarafların asla karşı tarafı en ufak bir durumda haklı bulmadıklarını görürsünüz. Örneğin, bir Galatasaraylıya göre Fenerbahçe asla haksız bir pozisyonda kalamaz. Aynı örneğin tersi de aynı oranda doğrudur ne yazık ki. Bu ayrışmaları takımlar üzerinden anlatmamın nedeni daha sıklıkla gördüğümüz politik ayrılmaların bu kadar zararsız(!) görünmemesidir. Nitekim, sizin de göreceğiniz üzere dünyada dökülen kan ve mahvolan hayatların da doğrudan nedeni budur.
Her ülkenin vatandaşı, kendi ülkesinin ters düştüğü ülkeye nefretle bakmaya başlar ancak asla kimin gerçekten haklı olduğunu aramaz. Takım ayrışmalarında da bu geçerlidir. Aslında her ayrışmada bu geçerlidir. Yalnızca, işte bu yazının konusu olan saçaklı mantık anlayışını kalbinde hissedebilenler gerçekten kim haklı diye tarafsızca sorabilmeye ve sıklıkla haklı taraf diye bir şey olmadığını anlayabilmeye başlamışlardır.
“Ne? Haklı Taraf Yok Mu?”
Aynen öyle sevgili okur, haklı taraf yoktur. Elbette bazı durumlarda salt mantığın veya sağduyunun net bir şekilde kim haklı söylediği olaylar vardır ancak daha da sıklıkla bunun tersi mevcuttur. Saçaklı mantığa (fuzzy logic) göre bizim günlük hayatta bu ayrışmaların da etkisiyle kör baktığımız pek çok olay aslında bu kadar katı sınırlara sahip değildir. Aklınıza hangi politik, dini veya sosyal örnek gelirse gelsin saçaklı mantık size karşı tarafın da gözünden bakma imkânı sunar ve mutlak haklılık veya mutlak haksızlık düşüncelerini ortadan kaldırır. Örneğin, tarihsel bir olayı ele aldığımızda saçaklı mantık size der ki iki ülkenin de o dönemki koşullarına bir bak. Haksız gördüğün ülkenin bunu yapmak için bir sebebi olup olmadığını incele der. Örneğin, Nazi Almanya’sı adaletsiz, sert, ırkçı ve her anlamda faşist bir rejim işletmiştir. Ancak hiçbir ideoloji dünya ve insanlığa kıllık yapmak için yaratılmamıştır. Her bir düşünce aslında dünya için iyi olanın o ideolojiden geçtiği inancıyla kurulur ve yaratılır. Bu aklınıza hangi ayrışma gelirse onun için de geçerli. Yani, kötü olarak gördüğümüz kişilerin de kendine göre iyi bir nedeni vardır.
Alışıldık mantık 0-1 metodu ile çalışır. 0-1 Metodu da yalnızca doğru-yanlış anlayışını ele alır. Arada kalan değerler anlamsızdır ve yanlıştır. İşte saçaklı mantık tam da o ara değerleri etkin hale getirir. Siyah ve beyazdan ayrı bir de gri vardır diyebilir. Örneğin, eğer 2. Dünya Savaşı’nı Almanlar kazansaydı belki de şuanda Hitler’in adı altın harflerle yazılacaktı ve onu sevgiyle anacaktık. Neyse ki böyle bir şey olmadı ancak bizim bu kesin gerçekler diye düşündüğümüz anlayışlar aslında tamamen bakış açıları ve tarihsel gelişimlere dayanıyor. Bugünün gerçekleri dünün kazananı tarafından belirleniyor bir nevi. Ancak işte tam da burada şunu anlıyoruz. Gerçeğin yolu kazanandan mı geçer? Aklıselim herkes buna hayır der diye tahmin ediyorum. O yüzden de bugünün gerçekleri aslında gerçek de değildir yanlış da değildir. Biz düşüncelerimizi esnetip farklı bakmayı başarırsak buradan sonrası da problem olmayacaktır. Saçaklı mantık aslında size çok daha temiz, aydın ve tarafsız bir bakış açısı sunarak size felsefi bir derinlik, rahatlamış ve öfkeden arınmış bir anlayış sunacaktır. Bunları yapmadıkça kalbimiz ve aklımız karanlık bir dumanla kaplanacak ve devamlı olarak başkalarını suçlama yoluyla kalbimizi öfkeyle doldurmuş oluruz. Unutmayın, sizin doğrularınız başkalarının da doğruları olmak zorunda değildir. Tıpkı tersinin de aynı şekilde geçerli olduğu gibi.
Kaynakça ve İleri Okuma
Aslında Her Şey Olması Gerektiği Gi̇bi̇ (ii). Alev Alatlı. (n.d.). https://www.alevalatli.com.tr/aslinda-her-sey-olmasi-gerektigi-gibi-ii/.
Youthall, 2021, B. D. T., 2021, Y. M. T., 2021, B. A. T., & 2021, S. S. T. (2017, May 18). Düşünceleri ESNETME Biçimi: Saçaklı mantık. Youthall. https://blog.youthall.com/sacakli-mantik/.
Kaynak gösterilmeyen görseller, Canva Pro aracılığıyla telif hakkı ödenerek kullanılmaktadır.
Bize Destek Olmak İster Misiniz?
- Dilerseniz Patreon hesabımız üzerinden bize aylık veya tek seferlik bağış yaparak destekte bulunabilirsiniz.
- Daha detaylı bilgi almak için “Bize Destek Olabilirsiniz!” sayfamızı inceleyebilirsiniz!
