“katalizörler üzerine çalışması ile kimyasal denge yönetiminin temel ilkeleri ve reaksiyon hızları üzerine araştırmalarından dolayı”
Fiziksel kimya (fizikokimya) alanının kurucularından biri olarak kabul edilen Wilhelm Ostwald, bu alanda yaptığı çalışmalar sonucunda 1909 Nobel Kimya Ödülü’ne layık görüldü. 3 çocuklu bir ailenin ortancası olan Ostwald, çocuk yaşta deneyler yapmaya başlamıştı. Tartu Üniversitesi’nde başladığı eğitimini başarıyla tamamladıktan sonra akademik başarılara imza atmaya başladı.
Kimyanın farklı alanlarında yararlı olacak birçok araştırma yapan Ostwald’ın en önemli araştırmalarından biri katalizörler üzerineydi. Günümüzde yaygın olarak bilinen ve kullanılan katalizör, kimyasal tepkimelerin gerçekleşmesini sağlayan veya tepkimeleri hızlandıran ve tepkime sonunda değişime uğramayan maddedir. Her tepkimenin başlayabilmesi için gerekli bir enerji vardır; bu enerji “aktivasyon enerjisi” olarak adlandırmaktadır. Katalizörler bu aktivasyon enerjisini düşürerek tepkimenin hızlanmasını sağlarlar. Tepkime bitiminde de hiçbir değişime uğramadan çıkarlar, o yüzden kimi katalizörler birden fazla tepkimede kullanılabilir. Ostwald bu kavramı bilim dünyasına kazandıran isim oldu. Ayrıca, biyolojik sistemlerde enzimlerin bu görevi üstlenmiş olabileceğine dair fikirler ortaya attı.
Ostwald’ın hem fizikokimyanın kurucularından kabul edilmesini hem de Nobel Ödülü’nü almasını sağlayan diğer konu ise tepkimelerin hızlarıydı.
Her tepkimenin “girenler” ve “ürünler” şeklinde iki kısmı vardır. Girenler birbirleriyle tepkimeye girip bir süre sonra ürünlere dönüşür. Bu dönüşüm belirli bir hızda olur ve bu hız girenlerin miktarına ve katalizörlere bağlıdır. Gerekli süre beklenirse bütün girenler tamamen ürünlere dönüşür. Ama bu her zaman geçerli olan bir durum değildir. Kimi durumlarda oluşan ürünler tekrar başlangıç maddesine dönüşebilir. Girenlerin ürünlere dönüşme hızıyla, ürünlerin girenlere dönüşme hızı birbirine eşit olduğunda tepkime “denge” durumundadır demektir. Ostwald bu denge durumlarının hesaplanması ve temel ilkelerinin tanımlanması konusunda büyük sonuçlar elde etmiştir.
Yazımızda, Ostwald’ın Nobel Ödülü almasını sağlayan başarılarına odaklanmış olsak da, yaptığı çalışmalar elbette bunlarla sınırlı değildi. Endüstriyel ve akademik amaçlar için son derece yaygın olarak kullanılan nitrik asidin (HNO3) çok daha ucuz ve kolay bir yöntemle elde edilmesini sağlayan yöntemi Ostwald icat etmiş ve bu konuda patent almıştır. Bu yöntemde, amonyağın (NH3) oksitlenmesi sonucu nitrik asit elde edilmektedir. Ayrıca, kendi adını taşıyan “Ostwald Seyreltikleşme Kanunu” geliştirmiştir ve kristal yapılarla, boya kimyası konularında da çalışmalar yaptı.
Nobel Ödülü’nün ardından felsefi konularda da çalışmalar yapan Ostwald’ın ismini kimya kitapları dışında Ay’da bulunan kraterler arasında da bulmak mümkün. 1932 yılında hayatını kaybedene kadar birçok alanda çalışmalar yapan Alman kimyager Ostwald’ın adı 1970 yılında Ay’ın bir kraterine verilmiştir.
Kaynakça ve İleri Okuma
The Nobel Prize in Chemistry 1909. (n.d.). NobelPrize.org. https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/1909/summary/
Ostwald, “Process for Manufacturing Nitric Acid, US858904, 2 July 1907.
“Ostwald’s Dilution Law”. sciencehq.com. Rod Pierce DipCE BEng. Archived from the original on 14 December 2013.
Solomons, T.W. Graham; Fryhle, Craig B., Organic Chemistry, 8th Edition, John Wiley & Sons, Inc., Sayfa 310, 311
Bize Destek Olmak İster Misiniz?
- Dilerseniz Patreon hesabımız üzerinden bize aylık veya tek seferlik bağış yaparak destekte bulunabilirsiniz.
- Daha detaylı bilgi almak için “Bize Destek Olabilirsiniz!” sayfamızı inceleyebilirsiniz!
