Rüyada Olduğunu Algılayarak Yönetmeye Çalışmak: Lucid Dream

Rüyada Olduğunu Algılayarak Yönetmeye Çalışmak: Lucid Dream

Hiç rüyadayken rüyada olduğunuzu anladığınız oldu mu? Eğer daha önce yaşamadıysanız bu başlangıçta size imkânsız gibi gözüküyor olabilir. Ama gerçekten de rüyada olduğunu anlayan ve hatta onu yönetebilen insanların sayısı hiç de az değil. Saunders’in 2016 yılında yaptığı araştırmaya göre yetişkinlerin %55’i bu durumu en az bir kere yaşamıştır. Ayrıca, araştırmaya katılan kişilerin %23’ü düzenli olarak (ayda bir veya daha fazla) Lucid dream yaşadığını belirtmiştir. O zaman hadi bu hem uyanık hem de uykuda olma olayını mercek altına alalım!

Hayal Gibi Ama Gerçek!

Lucid Dream, kişinin rüyadayken rüyada olduğunu anlaması durumuna verilen isimdir. Bu deneyim sırasında, kişi, rüyasını yönetebilir, istediği yerde bulunabilir, fizik kurallarını alt üst edebilir ve hatta dilediği karakteri yaratabilir. Fakat, bunlar olmasa da, yani yalnızca kişinin rüyada olduğunu anlaması bile o rüyayı Lucid Dream olarak değerlendirmemiz için yeterlidir. Lucid Dream’in neden ve nasıl gerçekleştiği bir süredir yoğun araştırmalarla aydınlatılmaya çalışılmıştır. Ancak, elimizde güçlü araştırma sonuçları olsa da, kesin sebebi şudur diyebileceğimiz bir sonuç yoktur.

Lucid Dream kavramı psikiyatrist Frederik van Eeden tarafından ortaya atılmıştır. Bu kavram ilk olarak, Eeden’in 1913 yılında yaptığı “a Study of Dreams” adındaki rüyalar hakkındaki çalışmasında bahsedilmiştir. Bu çalışma, bilim insanının kendi deneyimlerini içerir. Eeden 1898-1912 yılları arasındaki tüm rüyalarını rüya günlüğüne not etmiştir. Bu neredeyse 15 yıllık deneyim sonucunda, tüm rüyaların yedi temel kategoride sınıflandırılabileceğini söylemiştir:

• İlk rüyalar
• Patolojik rüyalar
• Sıradan rüyalar
• Canlı rüyalar
• Şeytani rüyalar
• Genel rüya duyumları
• Lusid rüyaları (berrak rüyalar)

İngilizcede “Lucid” kelimesi “berrak” anlamına gelir. Eeden, yaptığı araştırma sonucunda, Lucid Dream’in en ilginç ve en çok araştırmaya değer rüya çeşidi olduğunu söylemiştir.

Rüyaların Basamakları

Uyuduğumuz sırada beynimiz birkaç aşamadan geçer. Bu aşamalar bir döngü halindedir ve yaklaşık her 90 dakikada bir tekrardan başa döner. Bu uyku aşamalarını REM dışı (NREM) ve REM evresi olarak iki temel kategoriye ayırabiliriz. REM Dışı kategorisi kendi içerisinde dört farklı kategoriye ayrılır.

NREM 1: Uykuya daldığımız ilk aşamadır. Hafif bir uyku durumudur ve bu aşamadayken kolayca uyanabiliriz. 5-10 dakika kadar sürer.

NREM 2: İkinci aşamada ise göz hareketlerimiz, kalp atış hızımız ve beyin dalgalarımız yavaşlar ve vücut sıcaklığımız düşmeye başlar. Yaklaşık 20 dakika sürer.

NREM 3 ve 4: REM evresinden önce gerçekleşen bu aşamalarda ise derin uykuya geçeriz. Kaslarımız ve dokularımız iyileşmeye başlar. Bu aşamada uyanmak pek kolay değildir ve uyanırsak da ayılma süreci zorlu geçer. Ortalama 30 dakika kadar sürer.

REM: Uykuya olan inancımızı kaybedip hayallere dalmaya başladığımız evredir (!) Döngünün son kısmı olan bu evrede nefes alışverişimiz hızlanır. Beynimiz daha aktif olur ve göz hareketlerimiz hızlanır. Bedenimiz rahatlar ve hareket etmeyi durdurur. Ve en önemlisi, bu evrede rüya görürüz.

İşte Lucid Dream’lerin de REM evresinde gerçekleştiği düşünülmekte. Bu konuyu aydınlatmak için birçok araştırma hala devam etmekte. Lucid Dream tecrübesini gözlemlemek isteyen insanlar yapay yollarla uykuya müdahale etmeye çalışmakta. Hadi şimdi de Lucid Dream tekniklerini inceleyelim!

Lucid Dream Yöntemleri

Lucid Dream herhangi bir dış etken olmaksızın, kendiliğinden de gerçekleşebilir. Fakat, Lucid Dream çalışmaları için bu durum fazla öngörülemezdir. Bu yüzden, çeşitli yöntemlerle insanların Lucid Dream görmelerini tetiklemeye çalışmışlardır.

Gerçeklik Testi: Bu test kişinin sürekli rüyada olup olmadığını sorgulaması üzerine kuruludur. Gün içerisinde sürekli bu durumu sorgulayan kişi, rüya gördüğü zaman da bu durumu sorgular ve sonunda rüyasında da bu durumu tekrarlayarak bilinçli olma seviyesine gelir. Bu testi, Başlangıç (Inception) filmindeki dönen topaç testi gibi düşünebiliriz.

Lucid Dream’i Anımsatacak Uyarıcı Testi (MILD): Bu yöntem insanın rüya ve gerçek arasındaki farkı ayırt etmesi için kendini eğitmesi üzerine kuruludur. Denek olan kişi uykuda geçen beş saatin sonunda uyandırılır. Uyandığı zaman “Bir dahaki sefere uyuduğumda, rüya gördüğümü hatırlayacağım!” temalı cümleler söyler. Ardından tekrardan uykuya dalar ve az önce kendini uyararak söylediği sözün gerçekleşmesini umar.

Uyandıktan Sonra Tekrar Yatağa Testi (WBTB): Bu test çoğunlukla bir önceki test (MILD) ile birlikte kullanılır. İnsanlar, lucid dreami tetikleyebilmek için gecenin ortasında uyanır ve bir süre uyanık kalmaya devam eder. Araştırmaların sonucuna göre, lucid dream için en uygun süre, uyandıktan sonra 30 ile 120 dakika geçtikten sonra tekrardan uyumaktır. MILD testi ile beraber uygulandığında daha başarılı olacağı öngörülmektedir.

Dış Uyarıcı Testi: Bu yöntem ise, adından da anlaşılacağı üzere, dış uyarıcılar ile lucid dream gerçekleştirmeyi amaçlar. Bu dış uyaranlar, uyuyan kişinin REM evresinde aktif olmalıdır. Örneğin, önceden ayarlandığı bilinen, yanıp sönen farklı bir lamba veya normalden farklı bir ses bunu tetikleyebilir. REM evresinde olan denek, bu uyaranı bilinçli haldeyken ayarladığı için, rüyasında algıladığı zaman aslında rüyada olduğunu anlamaya başlar.

Bunlar dışında, çeşitli cihazlar, ilaçlar ve takviyeler ile lucid dreami tetiklemeyi amaçlayan çalışmalar da vardır.

Kabusların Tedavisi: Lucid Dream

Rüyada olduğunu anlayabilmek onu yönetmek için yeterli değildir. Soffer-Dudek’in 2020 yılında yaptığı güncel bir araştırmaya göre her üç Lucid Dream tecrübesinden yalnızca birinde onu yönetmek mümkün olabiliyor. Fakat, rüyada olduğunu anlayan kişilerin birçoğu, rüyayı sonlandırıp kolayca uyanabildiklerini belirtiyor.

Rüyada olduğunu anlayarak uyanabilmek, özellikle kabuslar için altın değerinde olmakta. Bunun yanında, rüyayı kontrol edebilmenin verdiği özgüvenin ve özgürlük hissinin kaygı sorununu azalttığı düşünülmekte.

Dahası, Lucid Dream gerçekleştirmenin kişilerin motor becerisini, problem çözme yeteneğini ve yaratıcılığı geliştirdiğini gösteren çalışmalar vardır.

Gerçeklerden Uzaklaşmanın Tehlikeli Etkisi

Madalyonun bir de diğer tarafı vardır. Lucid Dream’in kontrolün tamamen sizde olduğu pembe bir dünya yaratması onun mükemmel bir şey olduğu anlamına gelmez. Yapılan araştırmalar, Lucid Dream’in uyku kalitesini ciddi düzeyde düşürebileceğini gösteriyor. Yani Lucid Dream’in gerçekleştiği zamanlar sizi yorgun bir sabahın beklemesi de oldukça muhtemel.

İşin daha tehlikeli boyutu ise Lucid Dream’in bizi gerçeklikten uzaklaştırmasıdır. Soyut bir dünyanın içerisinde kaybolan kişilerin gerçeklik algıları bulanıklaşabilir. Özellikle, psikolojik rahatsızlığı olan veya zorlu dönemlerden geçen kişiler gerçek ile hayal arasındaki çizgiyi görmekte zorlanabilir. Bu durum ileriki aşamalarda, halüsinasyonlara, kafa karışıklıklarına ve hatta delirme düzeyine kadar tehlike bir hale gelebilir.

Kaynakça ve ileri okuma kısmına göz atarak bu konu ve Lucid Dream yöntemleri hakkında daha detaylı bilgilere erişebilirsiniz. Ayrıca, kişilerin yaşadığı eğlenceli Lucid Dream tecrübelerini okumak isterseniz “Ekşi Şeyler” yazısını incelemenizi tavsiye ederiz!

*Lucid Dream kavramı henüz Türkçeye tam olarak çevrilmemiştir. Berrak rüya veya doğrudan lusid rüya olarak kısmen çevirmek mümkün olsa da bu yazıda orijinal ismine sadık kalınarak “Lucid Dream” olarak bahsedilmiştir.

Kaynakça ve İleri Okuma

Aspy, D. J. (1AD, January 1). Findings from the international lucid dream induction study. Frontiers. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2020.01746/full.

Lucid dreams: Definition, techniques, and benefits. Sleep Foundation. (2020, October 30). https://www.sleepfoundation.org/dreams/lucid-dreams.

Martins, K. (n.d.). Lucid dreams: DEFINITION, Benefits, Dangers, how to do it. WebMD. https://www.webmd.com/sleep-disorders/lucid-dreams-overview.

Wikimedia Foundation. (2021, July 24). Lucid dream. Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Lucid_dream.

Kaynak gösterilmeyen görseller, Canva Pro aracılığıyla telif hakkı ödenerek kullanılmaktadır.

Bize Destek Olmak İster Misiniz?

• Dilerseniz Patreon hesabımız üzerinden bize aylık veya tek seferlik bağış yaparak destekte bulunabilirsiniz.

Bağış Yapmak İstiyorum!

• Daha detaylı bilgi almak için “Bize Destek Olabilirsiniz!” sayfamızı inceleyebilirsiniz!