Bugün halk arasında çok sık bilinen ve hep “bir arkadaş için” alınan o mavi hapın tesadüfen bulunma hikâyesini öğreneceğiz! Öyle ki, gerçekleri öğrenmeyi çok isteseniz bile, Morpheus’un teklifinde hiç düşünmeden “mavi hapı” seçmenizi sağlayabilecek bir ilacı daha yakından tanıyalım!
“Mavi hapı alırsan hikâye biter. Kırmızı hapı alırsan ise harikalar diyarında kalırsın.”
Viagra Nedir?
Viagra, Pfizer firması tarafından üretilen ve 1998 yılında onaylanan cinsel güç arttırıcı bir ilaçtır. Dünyanın en popüler ilaçlarından birisi olan Viagra, erkeklerdeki ereksiyon bozukluğunun giderilmesine yardımcı olur. Kendine özgü mavi elmas şekliyle kolayca tanınan Viagra, üretildikten kısa bir süre sonra ün kazanmıştır ve popüler kültürde kendine kalıcı bir yer bulmuştur. Bu ilaç, henüz pazardaki ikinci yılında dahi, küresel satışlarda 1 milyar doları aşarak şirketin en çok satan ilaçlarından biri haline gelmiştir.
İlginç bir şekilde, Pfizer bu ilacı, cinsel gücü arttırması amacıyla çalışmamıştır. Tamamen tesadüf eseri böyle bir etkisi olduğu keşfedilmiştir.
Viagra’yı Geri Vermek İstemeyen Denekler
Pfizer’de çalışan bilim insanları, hipertansiyon (yüksek tansiyon) ve koroner kalp hastalığına bağlı göğüs ağrısında kullanım için sildenafil adındaki bir molekülü araştırıyorlardı. Teoride, damarların genişlemesini ve kan dolaşımının hızlanmasını sağlaması planlanan bu molekülün sentezi tamamlanmıştı. Artık bu ilacın istenilen sonucu verip vermediğini test etmek için insanlar üzerinde deneme zamanı gelmişti. Klinik deneyler için gönüllü olan insanlardan bu ilaçları kullanmaları istendi ve sonuçlar beklendi.
Bilim insanları hayal kırıklığına uğramıştı. İlaç, normalde 80-120 mmHg civarında olan tansiyonu sadece 3-4 mmHg civarında düşürmekteydi. Onca çalışmanın boşa gittiğini düşünen Pfizer, ilaçları deneklerden toplatma kararı almıştı. İşe yaramayan bir ilacı geri vermek için bir an bile düşünmezsiniz, öyle değil mi?
Fakat, öyle olmadı. Erkek deneklerden birkaçı ilacı geri vermek istemedi. Bunun sebebi araştırıldığında, sildenafilin penis ereksiyonuna sebep olduğu ortaya çıkmıştı. Pfizer, bu fırsatı kaçırmadı ve hemen bu konudaki sonuçları değerlendirmeye başladı. Kalp rahatsızlıkları ve inme gibi damar tıkanıklığından kaynaklanan sorunlara çözüm olması için araştırılan ilaç beklenmedik bir şekilde başka bir “inme” sorununa çözüm olmuştu.
Şövalyelik Ünvanı Getiren Tesadüfi Keşif
Pfizer’de sildenafil sitrat üzerine çalışan Dr. Simon Campbell’in bu beklenmedik keşfi dünyada büyük bir yankı uyandırmıştı. “Viagra’nın Babası” olarak bilinen Dr. Campbell, Birleşik Krallık’taki insanların başarılarını ve hizmetlerini takdir eden 2015 Yeni Yıl Onur Ödülleri’nde “şövalyelik” ünvanı aldı.
Sildenafil Sitrat (Viagra) Nasıl Çalışıyor?
Viagra’nın nasıl çalıştığını daha iyi anlayabilmek için ereksiyonun nasıl gerçekleştiğini kavramamız gerekir. Cinsel olarak uyarılan beyin, penise siklik guanozin monofosfat (cGMP) adı verilen bir kimyasalın salınmasına yol açan sinyaller gönderir. Bu kimyasal, penisin erektil dokusundaki bazı kas hücrelerini gevşeterek o bölgeye kan akışının artmasını sağlar. Boşalmadan sonra vücut, cGMP’yi parçalayarak ereksiyon kaybına neden olan fosfodiesteraz tip 5 (PDE-5) adlı bir enzimi serbest bırakır. Viagra’nın içindeki sildenafil sitrat da PDE-5 enziminin etkisini engellemeye çalışır. Böylece penise giden kan akışını arttırır. Bu sayede erekte hale gelmeyi ve bu durumu sürdürmeyi kolaylaştırır.
İşin biraz kimyasına baktığımızda ise sildenafil sitratın azot grupları içerdiğini görürüz. Sildenafil sitrat penis bölgesindeki azot oksit (NO) oluşumunu tetikler. Potansiyel olarak zehirli olan bu gaz, vücudumuzun içinde çok daha farklı bir etkiye sahiptir. Damarların genişlemesine yol açarak yalnızca ereksiyon değil, gerçekten de kalp ve damar rahatsızlıklarının çözümünde kritik bir öneme sahiptir. Öyle ki, azot oksitin bu özelliğini keşfeden bilim insanları Robert F. Furchgott, Ferid Murad, ve Louis Ignarro 1998 yılında Nobel Fizyoloji ve Tıp Ödülü’nü almışlardır. Viagra’nın başarısındaki temel kimyasal yolculuğu da bu etkiye dayanmaktadır.
Uyarı: Her ilaçta olduğu gibi, Viagra’da da çeşitli istenmeyen yan etkiler görülebilmektedir. O yüzden, doktorunuz özellikle tavsiye etmediği sürece kullanmamanızı veya “arkadaşınıza almamanızı” öneriyoruz 🙂
Kaynakça ve İleri Okuma
Richter, F. (2023, March 27). Viagra sales went soft as exclusivity expired. Statista Daily Data. https://www.statista.com/chart/29581/worldwide-sales-of-viagra/
Wikipedia contributors. (2023, November 8). Cyclic guanosine monophosphate. Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Cyclic_guanosine_monophosphate
Dishy, V., Sofowora, G. G., Harris, P. A., Kandcer, M., Zhan, F., Wood, A. J., & Stein, C. M. (2001). The effect of sildenafil on nitric oxide–mediated vasodilation in healthy men. Clinical Pharmacology & Therapeutics, 70(3), 270–279. https://doi.org/10.1067/mcp.2001.117995
Nitric Oxide release triggered by Viagra is key to heart protection, VCU research shows. (n.d.-b). VCU News. https://news.vcu.edu/article/Nitric_Oxide_release_triggered_by_Viagra_is_key_to_heart_protection
MRPharmS, H. M. B. (2023, October 12). Viagra (sildenafil). https://www.medicalnewstoday.com/articles/viagra#side-effects
Wikipedia contributors. (2023, November 7). Sildenafil. Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Sildenafil
Anderson, L. A. (2023, October 10). Viagra: How a little blue pill changed the world. Drugs.com. https://www.drugs.com/slideshow/viagra-little-blue-pill-1043#:~:text=The%20sildenafil%20compound%20was%20originally,inducing%20erections%20than%20treating%20angina.
Foley, K. E. (2022, July 20). Viagra’s famously surprising origin story is actually a pretty common way to find new drugs. Quartz. https://qz.com/1070732/viagras-famously-surprising-origin-story-is-actually-a-pretty-common-way-to-find-new-drugs
Bize Destek Olmak İster Misiniz?
- Dilerseniz Patreon hesabımız üzerinden bize aylık veya tek seferlik bağış yaparak destekte bulunabilirsiniz.
- Daha detaylı bilgi almak için “Bize Destek Olabilirsiniz!” sayfamızı inceleyebilirsiniz!
