“şeker ve pürin sentezi üzerine çalışmalarından dolayı”
Nobel Ödüllerinin ikincileri 1902 yılında dağıtıldı. Kimya alanında verilen ödülü ise Hermann Emil Fischer kucakladı. Alman kimyager, ödülü aldığı zaman 50 yaşındaydı. O tarihe kadar, alanında öncü olacak birçok konu üzerinde çalıştı. Ancak, Fischer’ı Nobel’e götüren çalışmaları şeker ve pürinlerin sentezi üzerine olmuştu.
Şekerler, genel formülü CnH2nOn olan ve suda çözünebilen organik moleküllerdir. Doğada bulunan en büyüleyici tepkimelerden biri olan fotosentezin sonucunda bir tür şeker olan glikoz oluşur. Bu şekerler aşağıda da gösterildiği gibi doğrusal ya da halka hâlinde bulunabilirler.
Hücrelerin hayatta kalmasını sağlayacak olan enerji, şekerlerin parçalanması ile elde edilir. Hem insan yaşamında hem de doğada son derece hayati öneme sahip olan şekerlerin, öncelikle yapılarının ve sentezlenme süreçlerinin anlaşılması gerekliydi. Fischer’ın odaklandığı çalışma da bu oldu. Öncelikle 3 boyutlu olarak bulunan şekerlerin 2 boyutlu kâğıt üzerinde doğru bir şekilde temsil edilmesini sağlayan “Fischer Gösterimi”ni geliştirdi. Gösterim hâlen günümüz kimyagerleri tarafından kullanılmaktadır.
Ödülün verilme nedenlerinden bir diğeri de Fischer’ın pürin üzerine yaptığı çalışmalar. Pürinler, iki tane halkalı yapının birleşmesi sonucunda oluşan biyokimyasal bileşiklerdir. Pürinler, pirimidinlerle (tek halkalı yapıda bir başka biyomolekül çeşidi) doğada en çok bulunan azotlu halkalı yapılardır. Bu kadar yaygın olmalarının sebebi ise DNA ve RNA’nın yapı taşı olmalarıdır.
Fischer yaptığı çalışmalar sonucunda önce pürini izole etmeyi başarmıştır ve ardından, pürinin bir sürü farklı türevlerini sentezlemiştir. Sentezlenen bu türevlerin birçoğu ilaç yapımında kullanılabilmeleri için patentlenmiştir. Bir pürin olan kafeini sentezlemeyi başaran ilk bilim insanı da yine Fischer’dır.
Hücrelerimizin gerekli enerjiyi elde ettiği, fotosentez ürünü ve kalıtsal kimliğimizin yapı taşı olan şekerler her açıdan inkâr edilemez bir öneme sahip. Fischer, bu vazgeçilmez molekülleri izole etme, laboratuvar ortamlarında sentezleme ve yapılarının anlaşılması konularında ilk ve başarılı adımları atıp, alanın en önemli kimyagerlerinden biri olmuştur.
Kaynakça ve İleri Okuma
The Nobel Prize in Chemistry 1902. (n.d.). NobelPrize.org. https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/1902/summary/
Chisholm, Hugh, ed. (1911). “Fischer, Emil”. Encyclopædia Britannica. Vol. 10 (11th ed.). Cambridge University Press. p. 426
Gregersen E. “Fischer Projection | Definition & Facts”. Encyclopedia Britannica.
Bize Destek Olmak İster Misiniz?
- Dilerseniz Patreon hesabımız üzerinden bize aylık veya tek seferlik bağış yaparak destekte bulunabilirsiniz.
- Daha detaylı bilgi almak için “Bize Destek Olabilirsiniz!” sayfamızı inceleyebilirsiniz!
