Tarihin başından beri insanlar, hayatını devam ettirmenin verimli yollarını aramaktadırlar. Bildiğiniz üzere artık yaşamak tek başına yetmiyor. Bir de iyi bir yaşam sürmenin yollarını arıyoruz. Bu “iyi bir yaşam” anlayışı sıklıkla verim gibi bir takıntılı arayışla devam etmektedir. Örneğin, artık ihtiyaçlarını karşılayabilmek değil de bu ihtiyaçların üzerine koyarak parayı koyacak yer bulamadığımız yaşamlar arıyoruz. Bu da bizi sistematik hareket etmeye zorluyor. Her işin başında tepede olan kişi daha doğrusu cebine en fazla para girecek kişi, o işi en az masraf ve en fazla hızla yapmayı emretmeye başlar.
Sadece Hayatta Kalmak İçin Çalışan Bir İnsan Doğru Düşünebilir Mi?
Bu hız çabası da altındaki insanlara direktifler vermeyi gerektirmektedir. Bunu istediğiniz her türlü endüstri için düşünebilirsiniz. Örneğin, şu anda bir çalışanda en çok aranan şey bir işi en hızlı ve kaliteli şekilde yapabilme yeteneğidir veya “sürdürülebilir” bir iş ortaya koymasıdır. Genel olarak otoriteler de bunun yolunun hiyerarşik bir emir düzeni ile sürdürüleceğine inanırlar ki genelde de haklıdırlar. Yaşam mücadelesi içerisinde olan çalışanın bir de şirketin kârını düşünecek hali yoktur değil mi? Zavallı çalışanın kafasında bir ton dert varken de işi yettiği kadar yapıp daha sonra parasını alıp gitmek vardır. Bu nedenle, düşünceli şirketler çalışanlarına düşünme yükü vermemek adına onların başına onları yönetecek ve direktifler verecek patronlar koyarlar ve bu döngü sonuna kadar gider.
En Doğru Karar Nedir?
Ancak hepimizin bildiği gibi otoriteler her zaman doğru kararları veremez değil mi? Ya da gelin bu soruyu veya altında yatan gizli yargıyı revize edelim. Otoriteler kendilerine en çok yarayacak olan ve maksimum kârı barındıran kararları verirler. Bu durum da sıklıkla genel olarak çalışanları veya dışarıdaki halkı gözeten kararlar vermemelerine sebep olur. İşte bu tarz bir durumda sesini çıkarmayı düşünen ve belki kendi işini ve duruma göre hayatını kaybetmeyi göze alan bir konsolosun hikayesi şimdi devreye giriyor.
İnisiyatif Alarak Binlerce Kişinin Hayatını Kurtarmak
İlk başta dünyaca ünlü tarihçi Yuval Noval Harari’nin Homo Deus kitabında okuduğum bu hikaye gerçek bir sağ duyu hikayesi diyebilirim. Konsolos Aristides de Sousa Mendes 1940’lı yıllarda Portekiz Dışişleri’nde çalışan birisiydi. Aynı yıllarda var olan Nazi hareketlenmesi de henüz o sıralarda Fransa’ya sıçramıştı ve Fransa elden gitmekteydi. Tabi ki bu sırada Fransa’daki Yahudiler kendilerine doğru nasıl bir tehlike yaklaştığının bilincindeydi. Bu nedenle elbette oturup sonlarını beklemek yerine İspanya ve Portekiz’e kaçmaya çalışıyorlardı. Harari’nin ifadesindeki gibi “Hayatlarını kurtaracak kağıt parçasının peşinde çaresizce koşuşturan on binlerce Yahudi, diğer göçmenlerle beraber Bordeaux’daki Portekiz Konsolosluğu’nu kuşattı.” Bu cümleyi özellikle aldım çünkü görüyorsunuz değil mi? Canı tehlikede olan bu insanlar gerçekten tek bir kağıt parçası sayesinde kaçabilecek ve eksikliğindeyse ölebilecekti. Kaldı ki bu durum hala daha böyle. İnsan hayatı en üstte değil ancak o ülkenin bilmem hangi üyesine hizmet edebilecek yasalar ve kağıt parçaları en üsttedir.
Bu sırada Portekiz hükümeti Fransa’daki görevlilerine henüz onaylanmamış başvurulara vize vermelerini yasaklamıştı. Neyse ki, yazının başından beri anlattığım bu hiyerarşi dengesine inanmayan Sousa Mendes ve ekibi uyumadan, yemeden çalışarak binlerce vize hazırladı. Bunu öğrenen Portekiz hükümeti onu görevden alıp hatta onu dışişlerinden ihraç etti ancak sonunda 30 bine yakın insan ölümden kurtuldu. Souza’nın sağ duyusu çok önemli olmakla beraber yine bu insanları bir kağıt parçası kurtarmıştır. Yine de bu hikayede emsalini gördüğümüz sağduyu örneği çok önemlidir. Bizler, bu “verim”, “hiyerarşi” ve “para hırsı” peşinde koşarken çok önemli değerlerimizi unutma eğilimindeyiz. Umarım ki bir gün tüm dünya anlayışımız Sousa Mendes gibi yasaların üzerine insani değerlerimizi koymamızı emredecek hale gelir.
Kaynakça ve İleri Okuma
Harari, Y. N. (2015). Homo Deus. kolektif kitap.
BBC. (n.d.). Portekiz binlerce yahudi’nin hayatını kurtaran itaatsiz diplomatını 80 yıl sonra onurlandırdı. BBC News Türkçe. Retrieved November 23, 2021, from https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-53081754.
Magazine, S. (2021, November 1). The untold story of the Portuguese diplomat who saved thousands from the Nazis. Smithsonian.com. Retrieved November 23, 2021, from https://www.smithsonianmag.com/history/the-righteous-defiance-of-aristides-de-sousa-mendes-180978831/.
Kaynak gösterilmeyen görseller, Canva Pro aracılığıyla telif hakkı ödenerek kullanılmaktadır.
Bize Destek Olmak İster Misiniz?
- Dilerseniz Patreon hesabımız üzerinden bize aylık veya tek seferlik bağış yaparak destekte bulunabilirsiniz.
- Daha detaylı bilgi almak için “Bize Destek Olabilirsiniz!” sayfamızı inceleyebilirsiniz!
