Herkes hayatı boyunca yüzlerce kozmetik ürünü kullanmıştır. Belki kozmetik ürün denildiğinde akla gelen ilk ürünler makyaj malzemeleri olduğu için “Ben kullanmadım ki!” demişizdir. Halbuki kozmetik ürünün sözlük tanımına baktığımızda “İnsan vücudunun çeşitli dış kısımlarına (epiderma, tırnaklar, kıllar, saçlar, dudaklar ve dış genital organlar) ya da dişlere ve ağız mukozasına uygulanmak üzere hazırlanmış ürünlerdir.” cümlesini görürüz. [1]. Yani duş alırken kullandığımız şampuandan el kremine kadar her şey kozmetik ürünü kabul edilmektedir. Peki herkesin paketlerce kullandığı kozmetik ürünleri nasıl ortaya çıktı?
İlk Kozmetikler
Tarihteki ilk kozmetik ürünler aslında bundan yıllar önce bulunmuş. Geçmişte mağara duvarlarını boyama ve vücudu süsleme için kullanılan bu ürünler, yıllar içinde gelişerek bazen göz kapaklarını boyayan boya, bazense safran tozuyla sarartılmış bir kol ile karşımıza çıkmakta [2]. M.Ö. 1350’li yıllarda yaşayan Mısır Kraliçesi Nefertitit’in o dönemde kaş ve gözlerine makyaj yaptığı ya da Kleopatra’nın bal, süt ve yumurtadan belki de bugünkü ilk maskelerin temelini attığı söylenmekte [3]. Peki bu kozmetik hep sadece güzel gözükmek için mi var oldu? Hayır! Başta güzellik merkezli başlayan bu süreç zamanla bakımlı ve temiz hatta belki de sağlıklı hissetme duygusuna yerini bıraktı. Böylece yeni kozmetik ürünler kullanılmaya başladı: Banyo ürünleri, kremler, balmlar ve çok daha fazlası… Ürünlerin çeşitlenmesi ve değişmesiyle beraber insanlara verebileceği zararlar merak edilmeye başlandı ve işte günümüzün caniliği başladı… HAYVAN DENEYLERİ!
Hayvan Deneylerinin İlk Adımı
Hayvan deneyleri aslında kozmetik ürünlerin denenmesi için değil onların anatomik yapısını aydınlatmak üzerine başlamıştı. Bu deneyler M.Ö. 400’lü yıllara kadar dayanırken, eczacılığın babası olarak bilinen Galen hayvanlarla ilk fizyolojik çalışmaları başlatmış ve tedavi yöntemlerinin ilk hallerini ortaya çıkarmıştır. Bu deneyler tıptaki gelişmeleri ilerletmek için devam ederken o zamanların düşüncesini Descartes “Hayvanların insanlardan duygusuz ve düşüncesiz olmaları yönüyle ayrıldıkları” konusuyla eserlerinde işlemiştir.
1700’lü yıllara geldiğimizde Jeremy Bentham “The quesion is not, can they reason? Nor can they talk? But can they suffer?” ya da Türkçeleştirilmiş haliyle “Soru onların düşünebildikleri veya konuşup konuşamadıkları değil. Acı çekebilirler mi?” şeklinde aslında hayvanların duyusuz olmadığı fikrini öne atar. 18. Yüzyılda artık hayvanların da insanlar gibi hissedilen canlılar olduğu kabul edilmiştir. Bundan sonra ise asıl bugünkü konumuza gelebiliyoruz. Eğer hayvanlar da bizim gibi hissedebiliyorsa biz nasıl olur da hayvan deneylerine devam ediyoruz?
Günümüz Caniliği
İnsanlar aslında hayvanları yiyerek veya onların ürünlerini kullanarak zaten yıllardır onlara zarar vermekte. Hatta bazen onları bir öğrenme aracı olarak da kullanmışlarıdır. Peki artık yetmez mi? Sanırım bunun cevabı endüstri devleri için hala “hayır”…
Günümüzde hala “Kremlerimiz gözlerimizi yakacak mı?”, “Kullandığımız o duş jeli elimizi kaşındıracak mı?” diye binlerce hayvanın acı çektiği, zalim süreçlerin bir parçası olmaya devam ediyoruz. Peki hayvan deneyleri gerçekten olmazsa olmaz mı? Kozmetik devleri hala kendilerince bir cevap ürete dursun, bilim aslında hayvan ve insan genetiğinin benzerlik oranının çok az olduğunu söylüyor. İnsan ve hayvanlarda görülen yan etkilerin çoğu zaman tutarsız olmasını, Flecther “Hayvanlar üzerinde toksik etki gösteren ilaçların yalnızca %25’inin insanlar üzerinde toksik etki göstermesini bekleyebiliriz” diyerek gözler önüne sermiştir. Peki o zaman neden bunu yapıyoruz. Elimizde seçenek mi yok? Aslına bakarsanız var! Hücre kültürleri (in vitro testler) aslında laboratuvar ortamında üretilmiş hücre ve doku kültürleri üzerinde denenmesini amaçlar.
Bunun dışında olan yöntemlerden bazıları kök hücre ile üretilmiş dokularda yapılan toksikoloji deneyleri, mikro akışkan çip testleri, doku organ banyoları, mikro doz uygulaması ve daha birçoğu! Hatta ve hatta kozmetik ürünlerin yaratabileceği sorunlar için özel olarak geliştirilmiş ayrı testler var, onlara kaynakça kısmından ulaşabilir ve daha detaylı inceleyebilirsiniz!
Peki Neden Hala Devam Ediyoruz?
Aslında son dönemde insanların çevreye daha duyarlı olmaya çalışması sayesinde firmaların birçoğu bu konuda kendini değiştirmeye çalışsa da Çin’e yapılan satışlardan dolayı çoğu firma hayvan deneylerini tamamen kaldıramıyor. Çünkü Çin, yabancı menşeili kozmetik ürünlerin satılması için hayvanlar üzerinde deney yapılmasını zorunlu kılıyor.
Biz Bu Duruma Nasıl Dur Diyebiliriz?
Eğer hala hayvan deneylerinin yapılması gerektiğini düşünüyorsanız sizi buradan “Save Ralph” videosuna alıp animasyonuna bile katlanamadığımız bu olayları hayvanlara yaşattığımızı fark etmenizi isterim.
Eğer siz de bu duruma dair bir eylem almak istiyorsanız ise şu andan itibaren aldığınız ürünlere dikkat ederek, yani üzerinde “No animal test”, “Cruelty free”, “Vegan”, “Not tested on animal” ibarelerini arayarak ya da markaları internetten kontrol ederek ürünlerini alarak başlayabilirsiniz! Bundan sonraki adımımız ise çevremizdeki insanları bilinçlendirmek ve bu cruelty free markaları desteklemek olabilir!
Ürünleri ve markaları kontrol edebileceğiniz bazı site önerileri:
• Hayvanlar Üzerinde Deney Yapmayan Markalar | ListeList.com
Hayvanları koruyan bir alışveriş biçimini seçtiğiniz ve yaşamınıza uydurduğunuz için teşekkür ederiz!
Kaynakça ve İleri Okuma
[1] Kozmetik ürünler Ile Sınır teşkil eden ürünlere i̇lişkin Kılavuz Sürüm 2.0. Titck. (n.d.). Retrieved March 26, 2022, from https://www.titck.gov.tr/duyuru/kozmetik-urunler-ile-sinir-teskil-eden-urunlere-iliskin-kilavuz-surum-2-0-27122018173512 [2] Wikimedia Foundation. (2022, January 9). Kozmetik. Wikipedia. Retrieved March 26, 2022, from https://tr.wikipedia.org/wiki/Kozmetik [3] Şahindere, S. K. (2019, December 11). Kozmetiğin Tarihçesi. Kozmetik Pusula. Retrieved March 26, 2022, from https://kozmetikpusula.com/kozmetigin-tarihcesi/#:~:text=Kozmetik%20ama%C3%A7l%C4%B1%20%C3%BCr%C3%BCn%20kullan%C4%B1m%C4%B1%20ise,yani%20kendi%20kozmetik%20%C3%BCr%C3%BCnlerini%20kullanm%C4%B1%C5%9Flar.About animal testing. Humane Society International. (2020, May 27). Retrieved March 26, 2022, from https://www.hsi.org/news-media/about/
Arguments against animal testing. Cruelty Free International. (n.d.). Retrieved March 26, 2022, from https://crueltyfreeinternational.org/about-animal-testing/arguments-against-animal-testing
Doke, S. K., & Dhawale, S. C. (2013, November 18). Alternatives to animal testing: A Review. Saudi Pharmaceutical Journal. Retrieved March 26, 2022, from https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1319016413001096
Kinikoglu, O. (2019, September 3). Hayvan Deneylerine Alternatif Metotlar. Vegan Sağlık ve Yaşam. Retrieved March 26, 2022, from https://www.oguzcankinikoglu.com/hayvan-deneylerine-alternatif/
Kaynak gösterilmeyen görseller, Canva Pro aracılığıyla telif hakkı ödenerek kullanılmaktadır.
Bize Destek Olmak İster Misiniz?
- Dilerseniz Patreon hesabımız üzerinden bize aylık veya tek seferlik bağış yaparak destekte bulunabilirsiniz.
- Daha detaylı bilgi almak için “Bize Destek Olabilirsiniz!” sayfamızı inceleyebilirsiniz!
