Ayna bizim dışarıdan nasıl gözüktüğümüzü bize gösteren, özeleştiri yapmamızı sağlayan sihirli bir objedir. Siz sağ elinizi havaya kaldırırsanız aynadaki diğer kişi sol elini kaldırmış gibi görürsünüz. Dokunmak istercesine elinizi uzatırsınız ama nafiledir. Siz ona baktığınızda o da size bakar. İki aynayı karşılıklı olarak koyduğunuzda sonsuza giden bir yansıma gördüğünüzü fark edersiniz. Aynanın açısıyla oynayarak kendinizi çok büyük veya çok küçük görebilir, algılarınızı alt üst edebilirsiniz. Bu yüzdendir ki aynalar dünyamızdaki en gizemli şeylerden biri kabul edilir.
Ayna Nasıl ve Neyden Yapılır?
Aslında doğrudan sizin yansımanızı gösteren her şeyi ayna olarak adlandırabiliriz. Eski çağlarda su birikintilerine bakan kişiler de o birikintileri ayna olarak kullanmışlardır. Daha sonra parlak taşlar bu görevi görmüştür. Örneğin M.Ö. 6000’li yıllarda volkanik bir cam olan obsidiyen gibi cilalı taşlar kullanılmıştır. Bilinen eski obsidiyen örneği de Türkiye’nin de içerisinde yer aldığı Anadolu bölgesinde bulunmuştur.
Günümüzde ise aynalar çoğunlukla yüksek yansıtıcı özelliğine sahip olduğu için gümüş veya alüminyum gibi metallerin cam yüzeyine kaplanmasıyla oluşturulur. Cam pürüzsüz ve oldukça sert bir yapıda olduğu için sık tercih edilir. Bu yüzden bir ayna kırıldığında aslında içindeki cam da kırıldığı için etrafa cam kırıkları saçılır.
Peki Ayna Ne Renktir?
Evet, şimdi asıl sorumuza gelelim. Çevremizde gördüğümüz her şeyin bir rengi vardır ve bunu ondan gelen ışık yansıması sayesinde görürüz. Fakat, aynaya baktığımızda bir renk görmek yerine doğrudan kendi yansımamızı görürüz. Peki, o zaman aynanın bir rengi yoktur diyebilir miyiz? Veya üzeri gümüşle kaplandığı için “gümüş rengi” demek yanlış olur mu?
Soruyu cevaplamadan önce renkleri nasıl algıladığımızı birazcık açıklamaya çalışalım. Kırmızı bir elmaya baktığımızda gördüğümüz ve “ah ne güzel kıpkırmızı” dememizi sağlayan şey elmanın kırmızı dışındaki tüm renkleri soğurmasıdır. Şimdi kendimizi elma yerine koyalım. Aslında diğer renklerin hepsini bir bakıma emiyoruz ve dışarı vermek istemiyoruz. Fakat, kırmızı ile aramız pek de iyi değil. O yüzden gelen kırmızı ışığı doğrudan yansıtıyoruz. Bu sayede insan gözüne yalnızca yansıttığımız ışınlar ulaşıyor ve rengin kırmızı olduğu anlaşılıyor.
Sorun şu; hangi renk kıyafet giyersek giyelim aynaya baktığımızda her bir rengi görebiliyoruz. Yani, temelde bir aynanın her rengi yansıtıyor olması gerekir. Aynanın rengi öyle bir renk olmalı ki kendisine gelen her rengi yansıtmalı.
Beyaz Bir Ayna? Dur Bir Dakika…
Renkler dünyasının toprak anası beyazdır. Her renk beyazdan oluşmuştur ve o her rengi yansıtabilir. Dolayısıyla, teoride “aynanın rengi beyazdır” demek mantıklı bir tahmin olacaktır. Fakat, biraz analiz cihazları kullandığımızda sonuçlar kafa karıştırıcı bir hal alıyor.
Eğer aynanın çalışma prensibini de diğer renklerden gelen yansımalarla aynı gibi düşünürsek, evet, kesinlikle aynanın rengi beyaz olmalıdır. Fakat burada farklı bir durum devreye girmekte. Kırmızı elma örneğine geri dönelim. Elma, hangi yönden gelirse gelsin kırmızı ışığı aynı anda her yöne geri yansıtır. Bu yansıtma işlemi, dağınık yansıma (diffuse reflection) olarak adlandırılır. Ancak bir ayna, ışığı yansıtıcı yansıma (specular reflection) adı verilen farklı bir yöntem aracılığıyla yansıtır. Bu yöntem ışığın nasıl geldiğine bağlı olarak doğrudan geri yansıtma şeklinde çalışır. Bu sayede ayna, ışık kaynağının bir kopyasını oluşturup direkt onu yansıtmış olur. Konu ile ilgili aydınlatıcı bir görseli aşağıda bulabilirsiniz.
Aynanın Gerçek Rengi: Soluk Yeşil!
Hadi işi biraz daha ilginç bir hale getirelim. Araştırmacıların 2003 yılında yaptığı çalışma aynanın asıl rengini ortaya koyuyor. Aynanın spektrumuna baktıklarında en çok yansıttığı dalga boyunun 510 nm civarında olduğu anlaşılmakta.
Bu dalga boyunu günlük dile çevirdiğimizde karşımıza şu renk çıkar: “soluk yeşil”. Diğer bir deyişle, aslında bir aynanın teknik olarak rengi soluk yeşildir. Bu durumu belki şu ana kadar fark etmişsinizdir. Bir aynanın köşelerine baktığınızda hafif bir yeşillik sezebilirsiniz.
Bunu daha iyi anlayabilmek için yukarıdaki görseldeki gibi ayna tünellerini inceleyebilirsiniz.
Kaynakça ve İleri Okuma
Lee, R. L., & Hernández-Andrés, J. (2004). Virtual tunnels and green glass: The colors of common mirrors. American Journal of Physics, 72(1), 53–59. https://doi.org/10.1119/1.1615524
MacDonald, F. (n.d.). Watch: What colour is a mirror? ScienceAlert. Retrieved July 11, 2022, from https://www.sciencealert.com/watch-what-colour-is-a-mirror
Puiu, T. (2022, March 4). What color is a mirror? it’s not a trick question. ZME Science. Retrieved July 11, 2022, from https://www.zmescience.com/science/physics/what-color-is-a-mirror-its-not-a-trick-question/
Specular and diffuse reflection. Specular and Diffuse Reflection – Java Tutorial | Olympus LS. (n.d.). Retrieved August 17, 2022, from https://www.olympus-lifescience.com/en/microscope-resource/primer/java/reflection/specular/
Vsauce. (2012, August 3). What color is a mirror? YouTube. Retrieved July 11, 2022, from https://www.youtube.com/watch?v=-yrZpTHBEss&t=1s
Wikimedia Foundation. (2022, June 15). Mirror. Wikipedia. Retrieved July 11, 2022, from https://en.wikipedia.org/wiki/Mirror
Bize Destek Olmak İster Misiniz?
- Dilerseniz Patreon hesabımız üzerinden bize aylık veya tek seferlik bağış yaparak destekte bulunabilirsiniz.
- Daha detaylı bilgi almak için “Bize Destek Olabilirsiniz!” sayfamızı inceleyebilirsiniz!
